به گزارش خبرنگار پرشین خودرو، خودروهای فرسوده از عوامل اصلی افزایش آلایندگی کلانشهرها، ناترازی بنزین و اتلاف منابع کشور محسوب میشوند. این ناوگان سالخورده که بهدلیل سردرگمی در واردات خودرو، کاهش تولید و محدود شدن منابع مالی حاصل از صرفهجویی انرژی، در وضعیت فعلی نقش پررنگی دارند، اکنون با سیاستهای جدید سوختی دولت در آستانه خروج از چرخه اسقاط قرار گرفتهاند.
در بسیاری از کشورها، اسقاط خودروهای فرسوده تنها یک سیاست زیستمحیطی نیست بلکه بخشی از برنامههای توسعه صنعتی و مدیریت مصرف انرژی بهشمار میرود. اما در ایران این روند سالهای اخیر یا متوقف شده یا بسیار کند پیش رفته است. بررسیها نشان میدهد بخش قابلتوجهی از آلودگی و مشکلات زیستمحیطی، بهویژه در کلانشهرها، ناشی از خودروهای فرسودهای است که سالها از استانداردهای لازم عبور کردهاند اما همچنان در چرخه تردد حضور دارند.
چرخه معیوب اسقاط خودرو در ایران
پیوند زدن اسقاط ناوگان فرسوده به واردات خودرو و تولید داخلی باعث شده طی سالهای اخیر انباشت خودروهای فرسوده، افزایش مصرف بنزین و تشدید آلودگی هوا رخ دهد. در حالی که اسقاط و مدیریت مصرف انرژی از الزامات تعیینکننده آینده حملونقل، اقتصاد و سلامت میلیونها نفر است.
پس از تحریمهای ثانویه و از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ واردات خودرو متوقف شد و حجم عظیمی از خودروهای فرسوده در خیابانها انباشته گردید. مصرف سوخت افزایش یافت و کیفیت هوا به یکی از بدترین وضعیتهای سالهای اخیر رسید. این توقف واردات نهتنها شکاف عرضه و تقاضا در بازار خودرو را عمیقتر کرد، بلکه زیرساخت مهمی چون فرآیند اسقاط خودرو را نیز مختل ساخت.
بنبست اسقاط با کاهش تولید و توقف واردات
نتایج اخیر مرکز پژوهشهای مجلس نشان میدهد اصلیترین عامل کاهش اسقاط، افت تولید و کاهش واردات خودرو است. در سالهای گذشته خروج خودروهای فرسوده به تولید و واردات گره خورده بود؛ تولیدکنندگان موظف بودند با افزایش تیراژ، فرآیند اسقاط را نیز سرعت دهند و گواهی اسقاط تهیه کنند، و واردات نیز نقش مکمل داشت.
بر اساس آییننامه ماده ۱۰ قانون ساماندهی صنعت خودرو، تولید هر چهار خودرو نیازمند اسقاط یک خودروی فرسوده است. اما کاهش تولید باعث شده این چرخه مختل شود و انگیزه برای اسقاط خودروهای سواری فرسوده کاهش یابد.
تکرار تجربه گذشته با افت واردات
اگرچه از سال ۱۴۰۱ با باز شدن مسیر واردات تا حدودی رونق به اسقاط بازگشت، اما در سال ۱۴۰۴ با عدم تحقق واردات پیشبینیشده (۹۰ هزار دستگاه)، رکود دوباره بر این بخش حاکم شد و تجربه سالهای گذشته در حال تکرار است.
با این حال، مسئولان ستاد نوسازی ناوگان از رشد محسوس اسقاط در سال جاری خبر دادهاند؛ به گفته آنها تا هفته اول آذر حدود ۱۵۵ هزار خودرو از رده خارج شده و روند اسقاط نسبت به ماههای قبل شتاب گرفته است.
آیا راهی مستقل از تولید و واردات برای اسقاط وجود دارد؟
محمدصادق حاتمی مدیر ستاد نوسازی ناوگان حملونقل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، معتقد است علاوه بر تولید و واردات، ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید نیز یک مسیر قانونی تأمین مالی برای نوسازی تعریف کرده است. این ماده وزارت نفت را موظف میکند صرفهجویی ناشی از خروج خودروهای فرسوده را به نوسازی و توسعه ناوگان برقی-هیبریدی اختصاص دهد.
فرسودگی ناوگان؛ بلعنده بنزین و بودجه
بر اساس اظهارات وی، ناوگان فرسوده سالانه ۸.۳ میلیارد دلار از منابع کشور را هدر میدهد. هر خودروی فرسوده بهطور میانگین سالانه سه هزار دلار یا سه هزار لیتر بنزین مصرف مازاد دارد. با اسقاط ۵۰۰ هزار خودرو طبق برنامه هفتم، میزان صرفهجویی به حدود ۱.۵ میلیارد دلار یا ۱.۵ میلیارد لیتر بنزین خواهد رسید.
با این حال تخصیص این منابع قانونی انجام نشده است. طبق قانون بودجه ۱۴۰۴ باید ۱۵ همت برای نوسازی اختصاص مییافت که این امر تحقق پیدا نکرده است. بر اساس آمار ستاد نوسازی، جایگزینی ناوگان فرسوده با خودروهای نو، دوگانهسوز یا برقی میتواند تا ۷ میلیارد دلار صرفهجویی و ۷۰ درصد کاهش ناترازی بنزین ایجاد کند.
مونتاژکاران؛ بازیگران جدید احتمالی در اسقاط
مرکز پژوهشهای مجلس پیشنهاد داده که مشارکت در طرح اسقاط فقط به واردکنندگان و تولیدکنندگان محدود نشود. بهویژه مونتاژکارانی که طی سالهای اخیر بدون داخلیسازی کافی ارز زیادی از کشور خارج کردهاند، باید سهم بیشتری در برنامههای اسقاط بپذیرند.
خطای دولت در سیاستگذاری بنزینی
در میان راهکارهای نوسازی، سیاست جدید دولت در تخصیص بنزین یارانهای به خودروهای فرسوده با موجی از انتقادها مواجه شده است. کارشناسان این اقدام را خطایی آشکار در سیاستگذاری انرژی میدانند؛ زیرا نهتنها اسقاط را متوقف میکند بلکه به تردد بیشتر خودروهای آلاینده منجر خواهد شد. این سیاست در عمل نوعی امتیازدهی به ناوگان فرسوده و عاملی برای خروج آنها از چرخه اسقاط است.
جمعبندی
آنچه امروز برای مدیریت محیط زیست و مصرف انرژی ضروری است، اجرای صحیح سیاستهای نوسازی و جلوگیری از خطاهای حوزه انرژی است. تسریع واردات، افزایش تولید داخلی، مشارکت مونتاژکاران در اسقاط، توسعه حملونقل عمومی پاک و بهبود کیفیت سوخت میتواند در کنار مدیریت مصرف انرژی به کاهش آلودگی هوا و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان منجر شود.
برای اطلاع از جدیدترین قیمتها، بررسی تخصصی خودروها، معرفی مدلهای جدید و داغترین اخبار خودرو ایران و جهان، با پرشین خودرو همراه باشید!
نظر شما