به گزارش خبرنگار پرشین خورو، بازار خودرو ایران در نیمه دوم سال ۱۴۰۴ شرایطی تازه و متفاوت را تجربه می‌کند؛ شرایطی که از یک‌ سو به دلیل تغییرات بازار ارز و از سوی دیگر به‌دلیل سیاست‌های خودروسازان داخلی و وضعیت خودروهای وارداتی، فضای پرابهامی را رقم زده است.

پیوند مجدد خودرو و دلار

در این میان بازار خودرو و بازارهای ارز و طلا پس از مدت‌ها دوباره به هم رسیدند. ماه‌ها بود که خودرو مسیرش را از ارز جدا کرده بود و دیگر مانند گذشته نه از آن فرمان‌برداری می‌کرد و نه چشم به دست او داشت. اما حالا در پی افزایش نرخ دلار به بالای ۱۱۰ هزار تومان، مقاومت ارزی خودرو نیز در مقابل دلار شکست و در حالی‌که از اواخر سال گذشته ارتباط میان دلار و خودرو قطع شده بود، باز هم این پیوند برقرار شده است.

البته بازار خودرو در ایران همیشه آینه‌ای از ریسک‌های اقتصاد کلان و سیاست خارجی بوده است و اکنون که اروپایی‌ها روند فعال‌سازی «مکانیزم ماشه» را برای بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران به جریان انداخته‌اند پرسش اصلی این است که این رخداد چه اثری بر قیمت و آینده بازار خودرو ایران خواهد گذاشت؟

ابهام آینده بازار در حالی مطرح است که پس از آن‌که در ۶ ‌ماهه نخست سال ثبات نسبی در قیمت‌ها دیده می‌شد، وقایع اخیر و بازگشت تحریم های سازمان ملل و تحولات بازار ارز ، بار دیگر معادلات را به‌هم ریخته و منحنی قیمت‌ها در بازار خودروهای داخلی را در مسیر صعودی قرار داده است.

از سویی خودروسازان داخلی با تکیه بر افزایش نرخ ارز، تمایل دارند قیمت محصولات کارخانه‌ای را بالا ببرند. در حالی که کاهش قدرت خرید و تردید مصرف‌کنندگان درباره آینده اقتصادی، باعث شده بازارخودروهای که زمانی گزینه‌ای جایگزین برای طبقه متوسط بودند، اکنون تقاضای چندانی نداشته باشند.

در واقع بازار خودرو به ویژه پس از فعال‌سازی مکانیسم ماشه، با تحولات چشمگیری مواجه شده است و در کنار خواست خودروسازان ، قیمت خودروهای داخلی و مونتاژی با جهش کم‌سابقه‌ای روبه‌رو شده است و به نوعی باعث ایجاد نگرانی در میان خریداران و فروشندگان شده است.

تاثیر روانی تحریم ها و جباب قیمتی که دودش به چشم مصرف کنندگان می رود !

البته در این روند که نمایانگر تأثیر مستقیم و فوری عوامل روانی و اقتصادی بر بازار است برخی از خریداران تلاش کردند با خرید سریع، از افزایش احتمالی قیمت‌ها جلوگیری کنند با این حال به اعتقاد کارشناسان بازار ، اگر سیاست‌گذار نتواند با شفافیت و مدیریت عرضه این شرایط را کنترل کند، احتمال شکل‌گیری حبابی جدید در قیمت‌ها وجود دارد؛ حبابی که بیش از همه دود آن به‌چشم مصرف‌کننده واقعی می‌رود.

اتفاقی که این روزها به جهت کندی عرضه خودرو در بازار رخ داده و برخی شرکت‌ها بدون آنکه خودروی واقعی داشته باشند اقدام به فروش کرده‌اند ؛ مساله ای که به گفته کارشناسان بازار نقش مهمی در بی‌اعتباری بازار و افزایش بی‌اعتمادی میان خریداران و فروشندگان داشته است.

شرایطی که باعث شده خریداران ترجیح دهند که صبر کنند و فروشندگان نیز برای کسب سود بیشتر از معامله دست کشیده‌اند و همین موضوع رکود و نوسان همزمان قیمت‌ها را تشدید کرده است .

در هر حال فعال شدن مکانیزم ماشه می‌تواند پیامدهای قابل توجهی بر صنعت خودرو کشور بر جای بگذارد و در کنار التهاب بازار داخلی ها ، در بخش واردات خودرو، تشدید محدودیت‌های بانکی و تجاری یکی از مهم‌ترین موانع به‌شمار می‌رود. قطع دسترسی به شبکه‌هایی نظیر سوئیفت و دشواری مبادلات دلاری و یورویی، هزینه واردات را افزایش داده و روند تامین خودروهای خارجی را با مشکل مواجه خواهد کرد.

بررسی بازار خودروهای وارداتی در بازه زمانی اول مهرماه تا به امروز نشان می‌دهد قیمت‌ها به‌طور میانگین افزایش یافته است. فعال‌شدن مکانیسم ماشه و رشد بازارهای ارز و طلا از مهم‌ترین دلایل این افزایش عنوان می‌شود.

سرنوشت مبهم بازار وارداتی ها

هرچند تاثیرپذیری خودروهای داخلی و مونتاژی از این اتفاق پررنگ‌تر بوده با این حال، بلاتکلیفی در سیاست‌های تعرفه‌ای و تخصیص ارز و همچنین احتمال تکرار ممنوعیت واردات مشابه سال ۱۳۹۷ در پی بازگشت تحریم‌های بین‌المللی این گمانه را تقویت کرده که بازار خودروهای وارداتی در ایران دوباره با موج تازه‌ای از رشد قیمت مواجه شود؛ اتفاقی در روزهای اخیر رخ داده و  شاهد روند صعودی و پرواز قیمت خودروهای وارداتی در بازار هستیم.

در هر ترتیب اسنپ‌بک و بازگشت تحریم‌ها ، از جنبه‌های مختلف بر تجارت ایران و فروش نقت ایران اثرگذار خواهد بود و همین موضوع تامین ارز واردات خودرو را با اما و اگرهای فراوانی مواجه کرده است. این در حالی‌است که با ورود به نیمه دوم سال، سرنوشت واردات خودروهای خارجی هنوز مبهم است؛ به‌گونه‌ای که به گفته مقامات وزارت صمت ارز تخصیصی به این بخش در سال جاری صفر بوده و هنوز سامانه ثبت‌سفارش باز نشده است. این در حالی‌است که به گواه آمارهای بانک مرکزی،خودرو کماکان صدرنشین ارز تخصیصی تا شهریور ماه امسال بوده است.

 بنابراین با بازگشت تحریم‌ها به اقتصاد ایران، اگر سیاستگذار تصمیم به محدودیت یا توقف واردات به مانند  سال ۹۷ بگیرد، احتمال پرواز قیمت در بازار خودروهای وارداتی بیش از پیش دیده می‌شود.

یک کارشناس بازار خودرو، در پاسخ به ابهامات مطرح و تاثیر بازگشت تحریم های جدید بر اوضاع واردات خودرو معتقد است که مکانیسم ماشه یا هر محدودیت و بحران اقتصادی دیگری که در کشور اتفاق بیفتد، اثر خود را بر کلیت فضای اقتصادی خواهد گذاشت. صنعت‌خودرو و کسب‌وکار مرتبط با آن نیز از این چارچوب اقتصادی جدا نیست.

سعید موتمنی در گفت و گو با خبرنگار پرشین خودرو، تاکید کرد: وقتی کشور با محدودیت‌های ارزی و کاهش درآمدهای کلان اقتصادی مواجه شود، طبیعی است که اولویت‌ها به‌سمت کالاهای اساسی می‌رود. بنابراین، خودرو به‌طور طبیعی در اولویت اول نخواهد بود و احتمالا در اولویت‌های دوم، سوم یا چهارم قرار می‌گیرد که مشکلات ارزی برای واردات دور از ذهن نیست.

به گفته وی نوسان نرخ ارز و تضعیف ریال نیز باعث می‌شود قدرت خرید اقشار متوسط بازار به‌تدریج کاهش یابد و دسترسی آن‌ها به خودروهای مناسب‌تر محدود شود. این مساله به‌طور طبیعی باعث کوچک‌تر شدن اندازه بازار، چه در بخش خودروهای تولید داخل و چه خودروهای وارداتی خواهد شد.

این کارشناس بازار در ادامه به اوضاع بازار وارداتی ها در نیمه دوم سال یادآور شد : اکنون که در ابتدای هقتمین ماه سال هستیم، گزارش ها نشان می دهد که سهمیه‌های اندکی در حال تخصیص به شرکت‌های وارداتی است. بنابراین اگر اتفاق خاصی رخ ندهد اثر این تخصیص‌ها در بهترین حالت در سه‌ماهه پایانی سال ظاهر خواهد شد .

بنابراین با توجه به دیدگاه کارشناسان به نظر می رسد کانال نخست و اثرگذار در بازار ، نرخ ارز است. تجربه اقتصاد ایران نشان می‌دهد وقتی ریسک‌های بیرونی افزایش می‌یابد، فشار تقاضا برای ارز بالا می‌رود و افت ارزش ریال، با وقفه‌ای محدود، به قیمت کالاها سرریز می‌شود.

در چنین شرایطی خودرو، چه وارداتی و چه تولید داخل با سهم بالای قطعات خارجی، از این قاعده مستثنی نیست وبه گفته کارشناسان انتظار می‌رود با التهاب بازار ارز و کمبود در این بخش ، قیمت خودرو به‌خصوص وارداتی‌ها و چینی‌های مونتاژی افزایش پیدا کند.

پیش‌تر برخی گزارش‌ها در خصوص اثر اسنپ‌بک تاکید داشت که تاثیر اولیه این مکانیزم در ابتدا بیشتر منجر به افزایش فشارهای روانی و رکود در معاملات خواهد شد و اثرات اصلی خود را در بلندمدت نشان خواهد داد. در حالی که بر اساس بررسی‌های انجام‌شده در همین مدت نرخ دلار و نوسانات ارزی در کنار تحولات بین‌المللی نقش کلیدی در افزایش قیمت خودرو ایفا کرده است به طوری که به گفته فعالان بازار ظرف یک هفته اخیر قیمت خودروهای وارداتی تا ۱۵ درصد، خودروهای مونتاژی۱۰  درصد و خودروهای داخلی تا ۷ درصد افزایش یافته است.

انتظار خریداران از افزایش قیمت‌های آینده

البته آمارها نشان می‌دهد که خودروهای مونتاژی با حساسیت بیشتری نسبت به تغییرات ارزی و تحریم‌ها مواجه شده اند زیرا بخش عمده‌ای از قطعات آنها وارداتی است. این موضوع باعث شده تا رشد قیمت این خودروها نسبت به خودروهای داخلی سریع‌تر باشد.

در مقابل ، خودروهای داخلی نیز با جهش قیمت مواجه شده‌اند، اما این افزایش بیشتر تحت تاثیر روانی بازار و انتظار خریداران از افزایش قیمت‌های آینده است ؛ مساله ای که با کاهش نوسانات ارزی و شفاف‌سازی تحولات سیاسی بین‌المللی می‌تواند تا حدی از فشار روانی بر بازار بکاهد.

با این حال تحلیلگران هشدار می‌دهند در صورتی که روند تحولات سیاسی اخیر به رشد دوباره نرخ دلار و عبور آن از سطوح بالاتر منجر شود، زمینه برای جهش جدید قیمتی در انواع خودرو فراهم می‌شود. به همین دلیل، رصد تحولات ارزی و سیاسی در هفته‌های پیش رو برای فعالان و خریداران بازار خودرو اهمیت بیشتری یافته است.

در هر بازار خودرو درهفته‌ای که گذشت تحت‌تاثیر رشد نرخ ارز، روزهای پرنوسانی را تجربه کرد و میزان تغییر قیمت وارداتی ها و مونتاژی‌ها درصدر بود البته قیمت خودروهای داخلی هم تا حدودی افزایش را تجربه کرد. 

کدام محصولات داخلی گران شدند؟

در میان محصولات ایران‌خودرو، پژو ۲۰۷ دنده‌ای پانوراما نسبت به دیروز ۵ میلیون تومان گران‌تر شد و به قیمت یک میلیارد و ۶۵ میلیون تومان رسید و قیمت تارا اتوماتیکv۴ با افزایش ۲میلیون تومانی به یک میلیارد و ۲۸۲ میلیون تومان رسید. 

سورن پلاس (XU۷P) سردمدار افزایش قیمت میان خودروهای داخلی بود. بر این اساس، این سدان داخلی ۷۰میلیون تومان گرانتر از هفته پیشین و با نرخ ۸۸۰ میلیون تومان به معاملات روز جاری رسید.

شاهین GL در رتبه دوم تغییرات قیمتی ایستاد و ۴۵ میلیون تومان گران شد تا با نرخ ۹۷۸ میلیون تومان در معاملات روز جاری حاضر شود. همچنین، کوییک GX رشد ۴۴ میلیون تومانی را تجربه کرد تا با نرخ ۶۳۲میلیون تومان در بنگاه‌های معاملاتی عرضه شود.

موج گرانی در بازار مونتاژی ها

میان محصولات مونتاژی، تیگو ۸ پرومکس ۲۷۵ میلیون تومان گرانتر از هفته گذشته و با نرخ چهار میلیارد و ۱۱۰ میلیون تومان در بازار خودرو عرضه شد. از سوی دیگر، آریزو ۸ افزایش قیمت ۱۷۰میلیون تومانی را تجربه کرد تا با نرخ سه میلیارد و ۶۶۰ میلیون تومان در معاملات روز جاری حاضر شود.

چانگان CS۵۵ با نرخ سه میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان به معاملات روز جاری رسید. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این کراس‌اوور مونتاژی طی یک هفته گذشته بیش از ۳۰۰ میلیون تومان گران شده است.

در سبد محصولات بهمن موتور، رسپکت ۲ رشد ۹۴ میلیون تومانی را تجربه کرد. این سدان مونتاژی با برچسب قیمتی یک میلیارد و ۹۱۴ میلیون تومان در بنگاه‌های معاملاتی عرضه شد. همچنین، دیگنیتی پرایم نسبت به هفت روز گذشته ۵۰ میلیون تومان گران شد و روی شاخص دو میلیارد و ۲۲۰ میلیون تومان ایستاد.

در میان محصولات مونتاژی سایر شرکت‌ها، لوکانو L۷ نسبت به هفته گذشته ۲۴۰میلیون تومان گران شد و روی شاخص سه میلیارد و ۳۹۰ میلیون تومان ایستاد.

رکوردار رشد وارداتی ها در بازار

رکورددار رشد قیمت در میان خودروهای وارداتی، فیات ۵۰۰ است که در حالی‌که در ابتدای مهرماه سه‌ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان قیمت خورده بود، بهای آن با رشد ۵۰۰‌میلیون تومانی، به چهارمیلیارد تومان رسیده است که افزایش قیمت این خودرو معادل ۱۴.۲درصد بوده است. 

اما دیگر خودرویی که در این بازه زمانی با رشد قیمت مواجه شده است، تویوتا کرولا توربو بوده که با افزایش قیمت ۲۰۰ میلیون‌تومانی از ۲ میلیارد و ۸۵۰ میلیون تومان به سه‌میلیارد و ۵۰میلیون تومان رسیده است و معادل ۷ درصد افزایش را تجربه کرده است. همچنین قیمت خودرو فولکس ID۴ از سه‌میلیارد و ۵۰۰  ‌میلیون تومان به سه‌میلیارد و ۷۰۰ میلیارد تومان رسیده است.