به گزارش خبرنگار پرشین خودرو، یکی از مسائلی که همواره صاحبان خودرو با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، سوختن واشر سرسیلندر خودرو است. سیلندر خودرو نقشی مهم و حیاتی در آن دارد و باعث می‌شود تا عملکرد موتور تا حد قابل توجهی بهبود پیدا کند. این قطعه مانع آسیب دیدن سایر اجزای خودرو و موتور می‌شود، اما گاها با سوختن واشر آن مشکلاتی برای خودرو پیش می‌آید.

در این گزارش قصد داریم تا به بررسی دلایل واشر زدن ماشین بپردازیم و عنوان کنیم که چگونه می‌توان در حفظ بهبود عملکرد سرسیلندر و جلوگیری از سوختن واشر آن عمل کرد. همچنین نحوه تعویض این قطعه را نیز عنوان می‌کنیم.

بیشتر بخوانید: ۱۰ علت جوش آوردن ماشین + اگر خودرو جوش آورد چه کنیم؟

واشر سرسیلندر چیست؟

بهتر است پیش از هر چیز درباره ماهیت واشر سرسیلندر صحبت کنیم. واشر سرسیلندر یا Head Gasket قطعه‌ای است که جز قسمت‌های اصلی خودرو محسوب می‌شود و بر روی سیلندرها قرار گرفته است. این قطعه با انجام عایق‌بندی روی سیلندر مانع خروج سوخت از موتور شده و همچنین وظیفه جلوگیری از ورود آب رادیاتور به موتور را دارد. جایگاه اصلی واشر سر سیلندر بین سیلندر و سر سیلندر است و از جمله وظایفی که این قطعه انجام می‌دهد باید به موارد زیر اشاره کنیم:

• آب بندی کردن و عایق موتور و سیلندر
• مانع شدن از خروج سوخت از موتور خودرو
• هدایت درست مایعات خنک کننده خودرو
• کمک به تنظیم دمای سوپاپ
• مانع شدن از ورود آب و روغن به موتور
• مانع شدن از مخلوط مایع خنک کننده با روغن موتور خودرو

در مجموع اگرچه این قطعه چندان بزرگ نیست، اما سوختن آن سبب می‌شود تا مشکلات جوی‌ای در خودرو ایجاد شوند.

انواع واشر سرسیلندر

همه واشرها یکسان نیستند؛ بسته به جنس، طراحی و کاربرد موتور، چند نوع مختلف واشر سرسیلندر وجود دارند که انتخاب اشتباه می‌تواند زمینه‌ساز واشر زدن ماشین شود یا احتمال سوختن واشر سرسیلندر را افزایش دهد. در ادامه با چهار نوع اصلی واشر سرسیلندر آشنا می‌شویم:

• واشر کامپوزیتی (Composite): این نوع از ترکیبی از مواد غیر فلزی مانند گرافیت، الیاف مقاوم در برابر حرارت یا آزبست (در گذشته) ساخته می‌شود. واشرهای کامپوزیتی انعطاف‌پذیری خوبی دارند و معمولا در موتورهای قدیمی‌تر یا ماشین‌هایی با فشار کم به کار می‌روند. نقطه ضعف آن‌ها مقاومت پایین‌تر در برابر دمای بالا و فشار زیاد است که ممکن است زمینه‌ساز سوختن واشر سرسیلندر شود.
• واشر فولادی چندلایه (MLS – Multi-Layer Steel): یکی از محبوب‌ترین و مدرن‌ترین انواع واشر است که از چند لایه نازک فولادی تشکیل شده که روی هم پرس شده‌اند، به طوری که مقاومت بسیار بالایی در برابر فشار و حرارت دارد. واشرهای MLS معمولا در موتورهای امروزی، مخصوصا آن‌هایی که توربوشارژر دارند یا فشار احتراق بالایی تولید می‌کنند، استفاده می‌شوند. مزایای اصلی آن دوام زیاد، مقاومت بالا و آب‌بندی عالی است؛ اما نصب آن حساس‌تر است، چون سطح تماس (بلوک موتور و سرسیلندر) باید صاف و دقیق باشد.
• واشر مسی (Copper): واشرهای ساخته‌شده از مس (یا آلیاژهای مس) برای شرایط بسیار سخت طراحی شده‌اند. مقاومت آن‌ها در برابر فشار و دما بسیار بالاست و برای موتورهای عملکرد بالا، موتورهای مسابقه‌ای یا آن‌هایی که تحت فشار زیاد هستند مثل موتورهای توربوشارژ، انتخاب بسیار مناسبی‌اند. مس رسانایی حرارتی خوبی دارد که به دفع حرارت کمک می‌کند و باعث می‌شود واشر کمتر در معرض آسیب حرارتی باشد. اما معایبی هم دارد؛ نصب آن نیاز به دقت بالایی دارد و بدون تجهیزات تخصصی (مثل اورینگ)، ممکن است آب‌بندی کامل فراهم نشود.
• واشر تقویت‌شده یا پلیت‌دار (Reinforced / Plate type): این نوع ترکیبی است از دیگر انواع بالا، یعنی ممکن است از ورق‌های فلزی به همراه مواد کامپوزیتی ساخته شود تا استحکام و مقاومت بیشتری در برابر فشار و دما ارائه دهد. در کاربردهایی که موتور تحت استرس زیاد است، مثل تیونینگ، توربو، یا موتورهای اصلاح شده، واشرهای پلیت‌دار گزینه‌ای محبوب‌اند؛ زیرا دوام بیشتری دارند و ریسک واشر زدن خودرو را کاهش می‌دهند.

علائم سوختن واشر سرسیلندر خودرو چیست؟

اگرچه سوختن واشر سرسیلندر اصلا خوشایند نیست، اما نشانه‌هایی نیز وجود دارند که با دیدن آن‌ها می‌توانید از فرسودگی این قطعه باخبر شوید. به موقع عوض کردن واشر سر سیلندر می‌تواند خودرو شما را از بسیاری از خطرات در امان بدارد. علائم سوختن این قطعه عبارتند از:

• کم بودن آب رادیاتور: هنگامی که واشر سر سیلندر در شرف سوختن است، میزان آب رادیاتور به طرز چشمگیری کاهش می‌یابد. این اتفاق به علت ورود آب درون رادیاتور به موتور به علت خرابی قطعه است. بنابراین یکی از شایع‌ترین علائم واشر زدن ماشین، کم شدن آب رادیاتور است.
• کف کردن درون رادیاتور: چنانچه واشر سر سیلندر شما سوخته یا نیم‌سوز شده باشد، به دلیل ورود گاز درون موتور به رادیاتور، حباب‌هایی در آن تشکیل می‌شود.
• خروج دود سفید از ماشین: چنانچه دود سفید یا آبی از اگزوز شما خروج پیدا کند، بی‌درنگ به واشر سر سیلندر خود سری بزنید؛ زیرا در صورت خروج دود سفید، آب درون رادیاتور شما تحت فشار است و اگر دود آبی خارج شود، آب و روغن وارد محفظه احتراق خودرو شده‌اند.
• تغییر کردن رنگ روغن موتور: چنانچه به دنبال علت واشر زدن ماشین می‌گردید، تغییر رنگ روغن موتور یکی از علائم آن است که می‌تواند علت را نیز برای شما مشخص کند.
• مشاهده آب و روغن روی موتور و آب روغن قاطی کردن: از دیگر علائم سوختن واشر سرسیلندر و تاثیر آن بر موتور خودرو، وجود آب و روغن روی موتور است. این اتفاق زمانی می‌افتد که نشتی زیاد باشد.
• مشاهده روغن موتور روی رادیاتور: از آنجایی که واشر سر سیلندر وظیفه آب‌بندی موتور را برعهده دارد، در صورت خرابی آن، روغن درون رادیاتور وارد می‌شود.
• کم شدن توان موتور: چنانچه با کم شدن توان موتور خودرو خود روبه‌رو شدید، حتما به  واشر سر سیلندر آن سری بزنید. با خراب شدن این قطعه، آب وارد محفظه احتراق خودرو می‌شود و در نتیجه شاهد پایین آمدن توان خودرو خواهیم بود.
• دیر یا بد روشن شدن خودرو: احتمالا پس از چند ساعت خاموشی خودرو و سرد شدن آن گاهی شاهد دیر روشن شدن خودرو شده‌اید. این مشکل می‌تواند از علائم خرابی واشر سرسیلندر باشد؛ زیرا فرآیند احتراق خودرو را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

توجه داشته باشید که این علائم بسیار هشداردهنده هستند و در صورت مشاهده هر کدام از آن‌ها، حتما سلامت خودرو را بررسی کنید.

دلایل واشر زدن ماشین

حال وقت آن رسیده تا علت خرابی این قطعه را بشناسیم. با شناختن علل خرابی واشر سر سیلندر می‌توانید مراقبت بهتری از خودروی خود داشته باشید تا با این مشکل مواجه نشوید. به طور کلی علت‌های سوختن واشر سرسیلندر واضح هستند:

• کهنه شدن و فرسایش واشر سر سیلندر
• بالا رفتن بیش از حد دمای خودرو
• هوا گرفتن یا مسدود شدن رادیاتور
• خرابی ترموستات
• خرابی واتر پمپ
• صحیح نبستن پیچ‌های واشر سرسیلندر
• ترک خوردن واشر سر سیلندر
• استفاده نکردن از ضدیخ یا ضد رسوب
• استفاده بیش از حد و فشار زیاد بر روی خودرو
• خرابی فن رادیاتور
• مسدود بودن لوله‌ها و مجرای آب
• وجود رسوبات در رادیاتور
• پیچ خوردن شلنگ‌های ورودی و خروجی رادیاتور
• سبک رانندگی نامناسب

تمامی موارد فوق می‌توانند علت خرابی واشر سر سیلندر باشند. بنابراین پس از عیب‌یابی خودرو خود، حتما مواردی که گفته شد را بررسی کنید تا از دوباره خراب شدن قطعه جلوگیری شود.

عواقب سوختن واشر سرسیلندر

سوختن واشر سرسیلندر فقط یک خرابی ساده نیست؛ یکی از جدی‌ترین مشکلات موتور است که اگر به موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند آسیب‌هایی چند میلیون تومانی به خودرو وارد کند. وقتی واشر سرسیلندر آب‌بندی بین بلوک موتور و سرسیلندر را از دست می‌دهد، هم مسیر آب و روغن به هم می‌ریزد و هم فشار محفظه احتراق افت می‌کند. نتیجه این اتفاق زنجیره‌ای از آسیب‌های کوچک و بزرگ است که در ادامه مهم‌ترین آن‌ها را بررسی کرده‌ایم.

ترکیب شدن آب و روغن

یکی از خطرناک‌ترین عواقب واشر زدن ماشین، مخلوط شدن مایع خنک‌کننده با روغن موتور است. در این شرایط:

• روغن رقیق و بی‌کیفیت می‌شود.
• خاصیت روانکاری کاهش پیدا می‌کند.
• قطعاتی مثل یاتاقان‌ها، میل‌لنگ و میل‌سوپاپ تحت سایش شدید قرار می‌گیرند.

این وضعیت اگر ادامه پیدا کند، موتور ممکن است گریپاژ کند.

داغ کردن شدید موتور

سوختن واشر سرسیلندر باعث ورود گازهای داغ احتراق به مجاری آب می‌شود و سیستم خنک‌کننده را کاملا مختل می‌کند. در نتیجه:

• موتور به سرعت جوش می‌آورد.
• رادیاتور تحت فشار قرار می‌گیرد.
• امکان ترکیدن مخزن انبساط یا شیلنگ‌ها وجود دارد.

داغی پی‌درپی، سرسیلندر را در معرض تاب برداشتن قرار می‌دهد.

تاب برداشتن یا ترک خوردن سرسیلندر

وقتی حرارت از حد استاندارد بالاتر می‌رود، آلومینیوم سرسیلندر تغییر شکل می‌دهد. تاب برداشتن سرسیلندر مشکلات زیر را همراه می‌آورد:

• بدکار کردن موتور
• نشت دائمی آب
• از دست رفتن کمپرس
• مصرف بیش از حد بنزین

در موارد شدیدتر، سرسیلندر ممکن است ترک بخورد و نیاز به تعویض کامل داشته باشد.

افت کمپرس و کاهش شدید توان موتور

با از بین رفتن آب‌بندی بین سیلندر و محفظه احتراق، فشار (کمپرس) موتور کاهش پیدا می‌کند. این موضوع مشکلات زیر می‌شود:

• دیر روشن شدن خودرو
• افت محسوس قدرت
• لرزش و ریپ زدن
• افزایش مصرف سوخت

بسیاری از رانندگان این نشانه‌ها را با مشکلات برق یا انژکتور اشتباه می‌گیرند، در حالی که ریشه اصلی، واشر زدن ماشین است.

آسیب دیدن پیستون، رینگ و سوپاپ ها

گازهای داغ حاصل از احتراق ممکن است به بخش‌هایی از موتور که طراحی نشده‌اند برای تحمل چنین دمایی، نفوذ کنند. این اتفاق موجب موارد زیر می‌شود:

• سوختن لبه سوپاپ‌ها
• گرفتگی رینگ‌ها
• خط افتادن روی جداره سیلندر

و در نهایت به اورهال کامل موتور منجر خواهد شد.

هزینه بالای تعمیرات

مهم‌ترین پیامد نهایی سوختن واشر سرسیلندر، هزینه بسیار بالای تعمیرات است. علاوه بر تعویض واشر، معمولا موارد زیر هم نیاز هستند:

• تراش سرسیلندر
• تعویض کامل ضدیخ و روغن
• سرویس سیستم خنک‌کننده
• احتمالا تعمیر یا تعویض قطعات داخلی موتور

به همین دلیل مکانیک‌ها همیشه تاکید می‌کنند که کوچک‌ترین نشانه داغ کردن خودرو را جدی بگیرید.

تعمیر و تعویض واشر سر سیلندر

ممکن است شما قصد داشته باشید تا خود واشر سر سیلندر خودرو را تعویض کنید یا حداقل بخواهید از روند چگونگی تعویض آن باخبر شوید. در این قسمت، مرحله به مرحله درباره تعویض واشر سرسیلندر صحبت خواهیم کرد.

• گام اول: خروج باتری و موتور ماشین به منظور تخلیه کامل روغن موتور و مایع خنک‌کننده خودرو
• گام دوم: استفاده از میله بازشو مخصوص به منظور خروج قطعه
• گام سوم: ناحیه زیرین واشر سر سیلندر کامل تمیز شده و برای قطعه جدید آب‌بندی می‌شود
• گام چهارم: بررسی جایگاه واشر سر سیلندر و اطمینان از عدم خرابی آن و قرار دادن قطعه جدید
• گام آخر: سفت کردن‌ تمامی پیچ‌های سر سیلندر و قرار دادن سایر اجزای موتور

پس از تعویض قطعه ممکن است علائمی به وجود آیند که موقتی یا ادامه‌دار باشند. این علائم در صورت ادامه‌دار شدن خطرناک هستند و باید توسط تعمیرکار بررسی شوند. اگر موتور خودرو بیش از حد داغ شد یا صداهای عجیبی داد، تا مرحله‌ای طبیعی است، اما بعد از آن هشداردهنده خواهد شد. چنانچه خروج دود آبی از اگزوز، خاموشی خودرو، نشتی ضد یخ، پایین آمدن فشار روغن و روشن نشدن ماشین را پس از تعویض سر سیلندر تجربه کردید، احتمال اینکه تعویض قطعه درست صورت نگرفته، وجود دارد.

هزینه تعویض واشر سرسیلندر

هزینه تعویض واشر سرسیلندر بسته به نوع خودرو، میزان آسیب موتور و اجرت مکانیک متفاوت است. اگر تنها مشکل، سوختن واشر سرسیلندر باشد و سرسیلندر نیاز به تراش سبک داشته باشد، معمولا هزینه‌ها شامل قیمت واشر، اجرت باز و بست موتور، تراشکاری و تعویض روغن و ضدیخ است. برای خودروهای داخلی، این رقم معمولا از ۴ تا ۱۲ میلیون تومان متغیر است؛ اما اگر داغی شدید باعث تاب برداشتن سرسیلندر، خرابی رینگ یا آسیب به پیستون‌ها شده باشد، هزینه می‌تواند تا چندین برابر افزایش پیدا کند.

جلوگیری از واشر زدن ماشین

پیشگیری از سوختن واشر سرسیلندر بسیار ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر از تعمیر آن است. بیشتر موارد واشر زدن ماشین به دلیل داغی موتور اتفاق می‌افتند؛ بنابراین با رعایت چند نکته کلیدی می‌توان به راحتی از این مشکل جلوگیری کرد.

کنترل منظم سطح آب رادیاتور و مخزن انبساط

کم شدن آب، مهم‌ترین عامل داغ کردن موتور است. بهتر است حداقل هفته‌ای یک بار سطح آب را بررسی کنید و در صورت نیاز، ضدیخ و آب رادیاتور را تکمیل کنید.

استفاده از ضدیخ و ضدجوش استاندارد

استفاده از مایع خنک‌کننده بی‌کیفیت، چرخش آب را مختل و قطعات سیستم خنک‌کننده را رسوب‌دار می‌کند. همیشه از ضدیخ استاندارد و متناسب با فصل استفاده کنید و سالانه آن را تعویض کنید.

توجه به دمای موتور در زمان رانندگی

اگر عقربه دما به محدوده قرمز نزدیک می‌شود یا فن دیر روشن می‌کند، ادامه رانندگی می‌تواند به سوختن واشر سرسیلندر منجر شود. در چنین مواقعی خودرو را متوقف و موتور را خاموش کنید.

سرویس منظم رادیاتور و واترپمپ

گرفتگی رادیاتور یا خرابی واترپمپ باعث گردش ناقص مایع خنک‌کننده می‌شود. شست‌وشوی رادیاتور و بررسی سلامت واترپمپ هر دو سال یک بار بسیار مهم است.

اطمینان از عملکرد صحیح فن خنک کننده

فن اگر در سرعت مناسب روشن نشود یا یکی از دورهایش از کار بیفتد، موتور به سرعت داغ می‌کند. تست فن و سالم بودن سنسور دما نقش بزرگی در جلوگیری از واشر زدن ماشین دارد.

رانندگی اصولی و پرهیز از فشار بیش از حد

شتاب‌گیری‌های ناگهانی، سربالایی‌های طولانی و رانندگی سنگین در هوای بسیار گرم، حرارت موتور را بالا می‌برد. رعایت اصول رانندگی کمک می‌کند موتور در محدوده دمای امن باقی بماند.

جمع بندی

علت سوختن واشر سرسیلندر خودرو وابسته به عوامل مختلفی است که در پروسه نگهداری خودرو باید به آن‌ها توجه داشت. برای مراقبت از خودرو بهتر است که اطلاعاتی دقیق درباره ساختار واشر سر سیلندر و نحوه عملکرد آن داشته باشید. سپس درباره علائم هشداردهنده سوختن قطعه بدانید و علل آن را بررسی کنید. در نهایت نیز نسبت به تعویض واشر سر سیلندر اقدام نمایید.

واشر سر سیلندر جز قطعه‌های اصلی خودرو محسوب می‌شود که نقش زیادی در حفظ سلامت خودرو شما دارد. البته سوختن این قطعه و واشر زدن ماشین بسیار طبیعی است و رانندگان زیادی این اتفاق را تجربه می‌کنند. اگر در زمان درست نسبت به تعویض قطعه اقدام شود، سلامت خودرو نیز تضمین خواهد شد.

سوالات متداول

آیا دمای بالا در موتور باعث سوختن واشر سرسیلندر می شود؟

بله؛ افزایش دمای موتور در نتیجه رانندگی نامناسب، فشار بیش از حد به خودرو یا گرمای زیاد هوا اتفاق می افتد. دما بر روی ویژگی های واشر سر سیلندر اثر می گذارد و در نهایت باعث سوختن آن می شود.

چرا واشر سر سیلندر خودرو می سوزد و چگونه می توان از آن جلوگیری کرد؟

علل مختلفی برای سوختن واشر سر سیلندر خودرو همچون فرسودگی واشر سر سیلندر، بالا رفتن دمای خودرو، مسدودی رادیاتور، خرابی ترموستات، خرابی فن رادیاتور، خرابی واتر پمپ، شل بودن پیچ واسر سر سیلندر، ترک خوردن واشر سر سیلندر و... وجود دارند. با بررسی به موقع خودرو و توجه به علائم هشداردهنده می توانید از سوختن این قطعه جلوگیری کنید.

آیا با واشر سرسیلندر سوخته می شود رانندگی کرد؟

خیر؛ رانندگی با واشر سرسیلندر سوخته می تواند آسیب های جدی تری مثل تاب برداشتن سرسیلندر، قاطی شدن آب و روغن و حتی خرابی کامل موتور را به دنبال داشته باشد. ادامه حرکت معمولا هزینه تعمیرات را چند برابر می کند. بهترین کار این است که خودرو را خاموش کنید و با یدک کش به تعمیرگاه ببرید.

آیا خرابی ترموستات باعث سوختن واشر می شود؟

بله؛ اگر ترموستات در وضعیت بسته گیر کند، گردش آب مختل شده و موتور به سرعت داغ می کند. این داغی شدید یکی از اصلی ترین عوامل واشر زدن ماشین است. بنابراین خرابی ترموستات، اگر به موقع رفع نشود، می تواند به سوختن واشر سرسیلندر منجر شود.

چگونه از سوختن دوباره واشر سرسیلندر جلوگیری کنیم؟

مهم ترین کار این است که علت دفعه اول مشخص و برطرف شود؛ مثل خرابی فن، ترموستات، رادیاتور یا کمبود آب. سپس استفاده از ضدیخ استاندارد، کنترل منظم سطح مایع خنک کننده، سرویس دوره ای سیستم خنک کننده و توجه به دمای موتور هنگام رانندگی کمک می کند دوباره دچار سوختن واشر سرسیلندر نشوید.